We zouden het hier nog vergeten meedelen met de drukte van de afgelopen maanden, maar eind augustus behaalde Franne Mullens haar doctoraatstitel in de Sociologie met haar doctoraat getiteld ‘Time for a Feminist Future? A study on the impact of a 30-hour workweek on women’s lives’.
Indien je interesse hebt in het doctoraat, mag je Franne mailen op Francisca.Mullens@vub.be. Ze bezorgt jou dan een digitale kopie.
Samenvatting van het doctoraat:
Het idee van een collectieve arbeidsduurvermindering is verre van nieuw en ontstond na de industriële revolutie wanneer werk een andere vorm aannam en het aantal werkuren steeg. Sindsdien kenden de meeste Westerse landen een grote daling van de arbeidstijd tot gemiddeld zo’n 38 tot 40 uur per week vandaag de dag. En hoewel we aan het begin van de 20e eeuw grote verminderingen in arbeidsduur meemaakten, is deze trend sinds de jaren 1980 afgezwakt. Op het niveau van het huishouden zien we zelfs dat er sinds de jaren 1970 meer aan betaald werk gedaan wordt dan enkele decennia eerder. De laatste jaren wint het thema van een vermindering van de arbeidstijd opnieuw aan belang. De belangrijkste motieven voor een vermindering zijn verbonden aan het welzijn van werknemers en economische redenen, zoals dat ook in het verleden het geval was. Feministen zijn echter al jaren voorstander van een kortere werkweek om meer gendergelijkheid in de verdeling van betaalde en onbetaalde arbeid te bekomen. Deze genderbril wordt amper opgezet in discussies rond arbeidsduurvermindering, terwijl het belangrijke ongelijkheden betreft. Vrouwen dragen nog vaak de dubbele last van betaald en onbetaald werk, waardoor velen kiezen voor een deeltijdse job om hun verantwoordelijkheden, waaronder (kinder)zorg en huishoudelijk werk, te kunnen combineren met betaald werk. Een kortere werkweek kan deze last verlichten en een nieuwe voltijdse norm vormen die beter aansluit bij de realiteit van het leven van vrouwen. Tegelijkertijd zou het mannen meer mogelijkheden bieden om onbetaald/reproductief werk op zich te nemen, wat een eerlijkere verdeling van arbeid kan bevorderen.
Femma Wereldvrouwen, een feministische organisatie in België, kwam met het voorstel van een collectieve kortere werkweek met als bedoeling de genderongelijkheid in tijd aan te pakken en een makkelijkere combinatie van werk- en privéleven mogelijk te maken. Hun analyses en voorstel bouwden verder op de rijke geschiedenis van feministische pleitbezorgers van algemene arbeidsduurvermindering. In 2019 voegde Femma Wereldvrouwen de daad bij het woord en testte een jaar lang de 30-urenwerkweek uit. Alle voltijdse werknemers kortten hun werkweek in van 36 (34 of 32) naar 30 uur met behoud van hun voltijds loon.
Gebruik makende van een mixed-methods aanpak, onderzoekt dit doctoraat de impact van de kortere werkweek op de voornamelijk vrouwelijke werknemers van Femma Wereldvrouwen. Op basis van longitudinale survey- en dagboekdata, alsook diepte-interviews en focusgroepen, probeert deze studie inzicht te geven in verschillende aspecten van de levens van deze vrouwen. Het verkent hun ervaringen, voorkeuren en beslissingsprocessen met betrekking tot de tijd die ze spenderen aan werk en activiteiten buiten het betaald werk. Naast het feministisch perspectief, maakt het proefschrift eveneens gebruik van het temporele perspectief op de kortere werkweek. Inzichten in temporele veranderingen, alsook de rol van temporele structuren en normen in het vormen van voorkeuren en keuzes, worden bestudeerd vanuit de tijdsbestedingsdata en kwalitatieve interviewdata. Meer specifiek bekijkt dit onderzoek de organisatorische aspecten van een overgang naar de kortere werkweek, hoe werknemers hun werk aanpakken en welke keuzes ze maken m.b.t. een specifieke vorm van kortere werkweek, en de impact van de arbeidsduurvermindering op hun persoonlijke levens, waaronder o.a. hun relaties en zorgervaringen. Verder gaan we in onze analyses ook in op de impact van minder werken op het algemeen welzijn, werk gerelateerd welzijn en werk-gezinswelzijn. Door de ervaringen van vrouwen en de tijdsimplicaties van een dergelijke verandering te belichten, biedt dit proefschrift waardevolle inzichten in de potentiële voordelen en uitdagingen die gepaard gaan met een collectieve arbeidsduurvermindering. De bevindingen van dit onderzoek voorzien een basis voor reflectie over de implementatie van een algemene werktijdverkorting en dienen als inspiratie voor een feministische toekomst waarin de kortere werkweek een vitale rol speelt.