Welgemeend podcast
In de Welgemeend Podcast spreekt Franne met verschillende experten uit heel diverse domeinen over thema’s als werk, welzijn en minder werken.
Vanuit haar onderzoek naar het experiment met arbeidsduurvermindering bij Femma vzw, maar ook uit persoonlijke nieuwsgierigheid wil ze graag meer weten over het idee van minder werken. Is het een mogelijk alternatief? Is het ook wenselijk? We gaan op zoek naar wat we vanuit verschillende disciplines al weten om zo een gefundeerde en weloverwogen mening te vormen.
Vanaf maart 2021 proberen we iedere maand een nieuwe aflevering te lanceren. Je kan de podcast beluisteren via Spotify en Podbean.
Volg de podcast ook op instagram:
Aflevering 1: Ilse Laurijssen
Ilse Laurijssen is post-doc onderzoeker aan de onderzoeksgroep TOR op de vakgroep Sociologie van de Vrije Universiteit Brussel. Ilse was al bij verschillende onderzoeksprojecten betrokken. Momenteel werkt ze voor het steunpunt Strategisch Beleidsonderzoek Hoger Onderwijs. Maar in deze aflevering heeft Franne het met Ilse over haar doctoraat dat ze in 2012 aflegde en dat gaat over deeltijds werk.
Het werd een gesprek over het belang van arbeidskwaliteit, de sanctionering van het moederschap en het beleid dat toch nog meer zou kunnen doen.
Aflevering 2: Gerrit Verhoeven
Aflevering 3: Jessie Gevaert
Jessie Gevaert is doctoraatsonderzoeker aan de onderzoeksgroep Interface Demography binnen de vakgroep Sociologie aan de VUB. Jessie doet onderzoek naar ondernemerschap en gezondheid. Ze focust daarin op de groep van (solo)zelfstandigen. Zelfstandigen zijn een groep die vaak nog wat vergeten worden in arbeidsmarktonderzoek, maar ook in de discussie rond arbeidsduurvermindering.
Jessie legt uit dat er heel wat verschillende soorten zelfstandigen zijn, waar ook de kwaliteit van het werk en de arbeidsuren erg tussen verschillen. Haar ouders en een groot deel van haar familie zijn zelfstandige ondernemers. Dit inspireert haar onderzoek, maar ze ziet ook heel wat van haar wetenschappelijke inzichten weerspiegeld in die omgeving.
Aflevering 4: Stan De Spiegelaere
Stan De Spiegelaere geeft les aan de Universiteit Gent als gastprofessor en is kernlid van de denktank Minerva. Sinds kort werkt hij als Director Policy en Research bij UNI Europa. Daarvoor werkte hij als onderzoeker bij het Europees vakbondsinstituut ETUI. Hier schreef hij in 2017 samen met een collega ook een interessante publicatie: The why and how of working time reduction.
Stan vertelt in deze aflevering over de evolutie in arbeidsduurvermindering, welke rol vakbonden daarin gespeeld hebben en hoe we van een meer collectieve aanpak naar een meer individuele aanpak geëvolueerd zijn.
Op welke manier kan arbeidsduurvermindering een plaats krijgen in onze samenleving vandaag? Stan werpt voorzichtig een blik op de toekomst.
Aflevering 5: Sara De Gieter
Sara De Gieter is professor arbeids- en organisatiepsychologie aan de Vrije Universiteit Brussel. Daarnaast is ze ook jobcoach en begeleidt ze mensen na een burn-out om stilaan de blik terug op het werk te richten en te bekijken hoe ze dit willen aanpakken. Uit eigen ervaring merkte ze dat de combinatie van werk en privé niet altijd evident was en koos ervoor om daar ook onderzoek naar te doen.
Sara vertelt over hun onderzoek naar work-life interactie, waar ze enerzijds kijken naar de voorkeur van mensen voor segmentatie of integratie van werk en niet-werk en het kunnen loslaten/loskoppelen van het werk. Ze gaat ook dieper in op thema’s als burn-out, telewerken en het (werk)leven na corona.
Aflevering 6: Mattias Van Hulle
Mattias Van Hulle is assistent-doctoraatsonderzoeker aan de vakgroep Sociologie van de Vrije Universiteit Brussel. Hij doet onderzoek naar het fenomeen burn-out vanuit sociaal-constructivistisch perspectief. Hierbij gaat hij op zoek naar hoe het concept ontstaan is, hoe het geëvolueerd is en hoe dit samenhangt met de sociale en culturele context van een bepaalde tijd.
Mattias was getriggerd de grote aanwezigheid van het concept burn-out in populaire media. Als socioloog wil hij uitspitten hoe deze ‘uiting van een zieke maatschappij’ ontstaan is. In deze aflevering legt Mattias ons heel die evolutie uit.
Aflevering 7: Ida Dequeecker
Ida Dequeecker is actief lid bij de feministische denk- en actiegroep Furia (vroeger Vrouwen Overleg Komitee) en richtte in 2007 mee BOEH! (Baas Over Eigen Hoofd) op waar ze ook nog steeds lid van is. Ida is al jaren actief als feministe en maakte deel uit van de tweede feministische golf in België. Ze stichtte in 1970 mee Dolle Mina in Antwerpen en werd later ook lid van de Fem-Soc beweging. Voor haar pensioen werkte ze als emancipatieambetenaar bij de VDAB.
Ida vertelt in deze aflevering over het feminisme van de jaren 70 en de sfeer van verandering die er toen leefde. Veel thema’s van toen zijn nog steeds actueel binnen het feminisme vandaag, alleen is de tijdsgeest anders. Arbeid was in de tweede feministische golf een belangrijk thema en ook de eis voor een arbeidsduurvermindering kwam in die tijd (opnieuw) op onder feministen. Historische analyses over het gezin, het kapitalisme en de gratis arbeid van de vrouw werden gemaakt en gedeeld met elkaar. Deze vormden de voedingsbodem voor acties en eisen.
Aflevering 8: Olivier Pintelon
Olivier is politicoloog, werkt als adviseur bij de studiedienst van het ABVV en is kernlid bij de progressieve denktank Minerva. In 2018 schreef hij het boek ‘De strijd om tijd’ waarin hij een pleidooi doet voor een kortere werkweek. In het boek analyseert hij wetenschappelijke literatuur rond arbeid en arbeidstijden, maar bekijkt hij ook hoe we zo’n kortere werkweek mogelijk kunnen maken.
Olivier wil de werkweek opnieuw politiseren en geeft verschillende redenen waarom het belangrijk is dat we met z’n allen naar een kortere werkweek, een 30-urenwerkweek met behoud van loon, gaan. Hij vertelt ons in deze aflevering wat er zou moeten gebeuren om een kortere werkweek ook echt werkelijkheid te maken, welke actoren we nog mee moeten krijgen en welke wetten in de weg staan.
Aflevering 9: Marguerite van den Berg
Marguerite van den Berg is universitair hoofddocent sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Als stadssocioloog heeft ze aandacht voor onzeker werk, beleid en gender. Afgelopen oktober publiceerde ze haar boek ‘Werk is geen oplossing’. In dit boek onderzoekt ze onze relatie met werk, de onzekerheid die het brengt en bekijkt ze hoe het anders kan en moet.
Marguerite vertelt ons dat het belangrijk is duidelijk ‘Nee’ te zeggen tegen betaald werk vandaag, bv. in de vorm van staking of werkweigering, maar daarnaast ook ruimte te maken voor heel veel ‘Ja’s’; hoe we het wel willen. Hier kunnen we achter komen door te experimenteren met andere vormen van leven en delen zoals commoning.
Aflevering 10: Jonas Van der Slycken
Jonas Van der Slycken werkt als sufficiëntist (beluister zeker de aflevering als je wil weten wat dat is) bij De Transformisten. In het voorjaar van 2021 behaalde Jonas zijn doctoraat in de economische wetenschappen aan de Universiteit van Gent. In zijn doctoraat onderzocht hij alternatieve indicatoren voor het BBP. Momenteel is Jonas ook gastlector Duurzame Ontwikkeling aan de Universiteit van Antwerpen.
In deze aflevering vertelt Jonas waarom het BBP geen goede maatstaf is om sociale welvaart en vooruitgang te meten en welke alternatieven er bestaan hiervoor. Hij legt uit wat ecologische economie is en waarom degrowth misschien een interessante piste is voor de toekomst. Ook de kortere werkweek past in deze alternatieve visie. Meer niet-werktijd zou kunnen zorgen voor andere levensstijlkeuzes.
© Theo Beck
Aflevering 11: Riet Ory en Jeroen Lievens van
Femma Wereldvrouwen
In 2019 experimenteerde Femma Wereldvrouwen een jaar lang met een 30-uren werkweek. Al het voltijdse personeel ging minder werken met behoud van loon. In deze aflevering vertellen Riet Ory, adjunct-directeur van Femma Wereldvrouwen, en Jeroen Lievens, beleidsmedewerker, alles over hun experiment: Hoe hebben ze dit praktisch mogelijk gemaakt? Wat was de impact van een kortere werkweek? Wat hebben ze als organisatie hieruit geleerd? En hoe hebben ze zelf de kortere werkweek ervaren?
Riet en Jeroen reflecteren ook over het belang van het collectieve aspect van een kortere werkweek en de rol van andere werkgevers en de overheid hierin. Een eerlijke verdeling van (werk)tijd tussen vrouwen en mannen en een haalbare combinatie van betaalde en onbetaalde arbeid vormt de rode draad door hun experiment en andere acties.
Aflevering 12: Paul de Beer
Paul de Beer is Henri Polak hoogleraar voor arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam, en directeur van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging, De Burcht, in Amsterdam. In 2022 bekleedde hij de Willy Calewaert leerstoel aan de Vrije Universiteit Brussel. Op basis van deze leerstoel bracht Paul het boek De Mythe van de Arbeidsmarkt uit.
In deze aflevering vertelt Paul over het boek en legt hij uit wat die mythe van de arbeidsmarkt nu precies inhoudt volgens hem. De arbeidsmarkt werkt niet via het marktmechanisme en dat is maar beter ook. Naar een ideaaltypische arbeidsmarkt streven zou dan ook niet ons doel mogen zijn. We behandelen veel hedendaagse economische thema’s m.b.t. arbeid en natuurlijk ook de kortere werkweek.
Aflevering 13: Steven Vanderstichelen & Deborah De Moortel
Met Steven Vanderstichelen en Deborah De Moortel praat ik over het thema van lijden, verlies en ziekte en hoe hiermee wordt omgegaan in gemeenschappen. Steven is post-doctoraal onderzoeker bij de End-of-Life Care onderzoeksgroep aan de Vrije Universiteit Brussel en de UGent. Hij is ook wetenschappelijk coördinator van het interdisciplinair onderzoeksprogramma en expertisecentrum over Compassionate communities. Deborah is professor aan de vakgroep Sociologie van de VUB. Zij is gespecialiseerd in arbeidsmarktonderzoek waarbij arbeidskwaliteit en mentaal welzijn op het werk centraal staan.
Compassionate communities zetten in op het bevorderen van individueel gedrag, groepsstrategieën, structuren of beleid die aan preventie doen rond lijden ten gevolge van ernstige ziekte, mantelzorg of verlieservaringen en die gezondheid en welzijn gaan bevorderen in dit soort situaties. In deze aflevering wordt verder uit te doeken gedaan hoe gemeenschappen en werkplekken dit kunnen doen met concrete voorbeelden en waarom het creëren van zo’n compassievolle plekken belangrijk.
Met dank aan:
Geert Mullens voor het artwork, Hans Mullens voor de muziek & Liza Mullens voor de foto’s