Gelezen: Kunnen minder werkuren leiden tot een koolstofarmere levensstijl?

Reducing Working Hours as a Means to Foster Low(er)-Carbon Lifestyles? An Exploratory Study on Swiss Employees
Hugo Hanbury, Christoph Bader & Stephanie Moser
Sustainability 2019, 11(7)

 

In deze paper wordt onderzocht op welke manier een vermindering in werkuren een koolstofarme(re) levensstijl (o.a. minder CO2 uitstoot) kan faciliteren. Het is een exploratief onderzoek waarin er gebruik wordt gemaakt van 17 semi-gestructureerde interviews met mensen die in de voorbije twee jaar er zelf voor kozen om minder te gaan werken. De resultaten geven aan dat de oorspronkelijke motieven voor een vermindering van werkuren erg belangrijk zijn. Enkel bij die werknemers die hun extra tijd aan gebonden (noodzakelijke) activiteiten besteden, zoals opvoeding van kinderen, zorg of opleiding, vinden de onderzoekers een koolstofarmere levensstijl.

Het idee van kortere werkuren wordt regelmatig geopperd als een alternatieve mogelijkheid om een socio-ecologische transitie naar een koolstofarmere toekomst te faciliteren in geïndustrialiseerde landen. Veel onderzoek hiernaar baseert zich op interindividuele vergelijkingen, waarbij ze mensen, regio’s of bedrijven vergelijken met anderen van hun soort die minder werken of waar er minder gewerkt wordt. In deze paper willen ze daarentegen gaan kijken naar de intra-individuele verschuivingen; of en waarom mensen meer energievriendelijke activiteiten gaan doen wanneer ze ervoor kiezen om minder tijd te besteden aan betaald werk. Ze bestuderen verschillende aspecten die hierin een rol kunnen spelen: de financiële situatie, de besteding van de extra tijd, de motieven en de impact van waarden en doelen.

 

Methode

Het onderzoek is kwalitatief exploratief en de bevindingen hiervan zijn dan ook niet representatief voor een grotere bevolking. 17 semi-gestructureerde interviews werden gedaan met werknemers uit twee bedrijven uit Zwitserland die in de voorbije twee jaar er zelf voor kozen om minder te gaan werken. Bijna de gehele groep respondenten ging 20% of meer  uren minder werken. De grote thema’s die werden besproken met de respondenten waren het financiële aspect, tijdsbesteding, motieven voor minder werken, en de waarden van de mensen.

 

Belangrijkste bevindingen

De meeste respondenten moesten inboeten op hun loon door de vermindering in werkuren. Deze respondenten gaven aan dat hun keuze om minder te werken kon omwille van een zeer veilige financiële situatie waarin ze zich bevinden; hun job was zeer stabiel en/of ze hadden een partner die mee financieel bijdraagt. Wel gaven ze aan minder te sparen en zich iets bewuster te zijn van hun uitgaven.

Wat betreft hun tijdsbesteding ging het meeste van hun extra tijd naar opvoeding van kinderen en verdere opleiding. Ook investeerden respondenten meer tijd in interpersoonlijke relaties (vrienden en familie) en vrijetijdsactiviteiten. Minder werken betekende in vele gevallen dus niet per se meer vrije tijd voor de respondent. De motieven voor de vermindering in werkuren is gelinkt aan de activiteiten waar ze die extra uren aan besteden. De onderzoekers onderscheiden vier grote categorieën: opvoeding, verdere opleiding, vrijwilligerswerk en meer vrije tijd. Ook waren er verschillende respondenten die kozen voor minder werkuren om te ontsnappen aan negatieve situaties op het werk, zoals o.a. werkstress. De motieven en de uiteindelijke tijdsbesteding spelen een grote rol in de uiteindelijke levensstijl van de respondenten, en of deze koolstofarmer is geworden nu ze minder werken. Het zijn enkel die respondenten met een daling in financiële middelen en die minder vrije tijd hebben (of toch zeker geen extra vrije tijd) die minder CO2-intensieve vormen van activiteiten deden. Dit zijn de respondenten die hun extra tijd besteden aan zorg en opleiding.

De waarden en doelen die de respondenten aanhaalden waren vooral van niet-materiële aard. Minder werken hielp de respondenten te leven naar hun eigen waarden en de dingen te doen die ze echt wouden doen in het leven. De onderzoekers stellen dus dat de vermindering in werkuren hielp om de ‘value action gap’ te verkleinen, zeker voor zij die meer vrije tijd kregen.

Wat men met de extra bekomen tijd doet en de waarden en doelen die men heeft, bepalen dus mee wat voor levensstijl men aanneemt en of deze ook kan bijdragen aan een koolstofarmere wereld. Puur vanuit ecologisch perspectief lijkt het de onderzoekers dan ook interessant om vanuit het beleid deeltijds werk toegankelijker te maken voor zij die de extra tijd willen besteden aan zorg, opvoeding of opleiding.